Konuşma Nedir?
Konuşma beyinden başlayan ve ses aracılığıyla ifade edilen karmaşık motor bir işlevdir. Dil, insanlar arasındaki haberleşmeyi sağlayan ve anlatıma yarayan bir işaretler sistemi ve örgütüdür. Ancak bunların ses ya da jestlere yani diğerleri tarafından algılanabilir biçimlere dönüştürülmesi gerekir. Konuşma seslerinin oluşturulması, bunların heceler ve sözcükler, nihayet cümleler halinde ifadesi birçok organın katılımını içerir. Bunların başında dil, dudak gibi hareketli ya da sert damak, sinüsler gibi hareketsiz yapıların yanı sıra gırtlak, solunum yolları ve akciğer gibi birçok değişik organ olaya katılır. Bu sesleri ortaya çıkaran konuşma organlarının hareketleri çok karmaşıktır ve bu nedenle bu hareketler beyinde çok geniş bir bölgede temsil edilir. Örneğin dil ve dudakların hareketiyle ilgili alanlar ayak ya da gövdeninkilerle ilgili olana göre çok daha büyüktür. Yani bu bölgelerde daha çok sayıda sinir gözesi (nöron) iş görmektedir.
Konuşmayı Sağlayan Organlar Nelerdir?
İnsanın konuşabilmesi için çok sayıda organın işbirliği gereklidir. Aslında bu yapıların birçoğu gelişmiş bazı hayvanlarda da vardır ama konuşma yetisi insana özgüdür. Bu açıdan özellikle ses tellerinin yapısal özellikleri ve gırtlak ayrı bir önem taşır. Başta ses telleri olmak üzere akciğer, solunum yolları, diyafram, gırtlak (larenks), yutak (farenks), sinüsler, dil ve ağız gibi bir çok değişik organ konuşmayı sayar. Dudak, dil, çene, yutak ve yumuşak damağın, hareketlilikleri nedeniyle ağız ve yutak içindeki boşlukların ön kısımlarını açıp kapayarak (sert damak ve dişlerin de olaya katılmasıyla), ses tellerinden geçerken zaten belli özellikler kazanan hava akışının şekil ve oranını değiştirmesiyle dile özgü sesler oluşur.
Özellikle dilin ağız içindeki konumu, ses yolunun değişik derecelerde kapanması vb özelliklere göre ünlü ve ünsüz sesler çıkartılır. Ses yolu, sesin ses tellerinden itibaren ağızdan çıkışına kadar izlediği yoldur. Ses yolunun kapanma derecesine ve maksimum kapanmanın nasıl ve nerede olduğuna göre değişik ünsüzler (b, ç, m, p vb) çıkar. Ünlüler (a, o, ö vb) ağız ve ses yolu açıkken çıkarılan seslerdir. Bazı ünlüler dilin ağız içindeki konumundan etkilenir. Konuşmayı sağlayan çeşitli organların hareketleriyle ilgili komutlar, sinir sistemindeki yüksek merkezlerde hazırlanır ve buradan çıkan sinirler aracılığıyla bu hareketleri sağlayan kaslara ulaştırılır. Bu nedenle kasların veya sinir sisteminin hastalıklarına bağlı olarak değişik konuşma bozuklukları ortaya çıkabilir. Nörolojik muayeneyle bu sorunların bir kısmını ayrıntılı bir şekilde değerlendirmek ve saptamak olanaklıdır.