Hidrojen ve oksijen gazının suyu oluşturması kimyasal değişimdir. Bu değişim gerçekleştiğinde iki hidrojen ve bir oksijen atomu kendi aralarında güçlü etkileşimlerle su (H20) molekülünü oluşturur. Bir damla su milyarlarca su molekülünün bir araya gelmesiyle oluştuğuna göre milyarlarca su molekülü nasıl bir arada bulunur? Su moleküllerini ve suyu oluşturan hidrojen ve oksijen atomlarını birbirinden kolayca ayrıştırabilir miyiz? Sıvı haldeki suyu gaz haline geçirmek için suyun ısı alması yeterlidir. Suyun gaz haline geçmesi hal değişimi yani fiziksel değişimdir. Fiziksel değişimde zayıf etkileşimler yani su molekülleri arasındaki fiziksel bağlar kopar. Suyu oluşturan hidrojen ve oksijeni ayrıştırmak ise suya ısı vermekle gerçekleşmez. Bunun için suyu kimyasal bir yöntem olan elektroliz ile ayrıştırmamız gerekir. Suyun hidrojen ve oksijene ayrışması kimyasal değişim olduğundan daha fazla enerji gerektirir. Çünkü hidrojen ve oksijen arasındaki etkileşim güçlü etkileşim olduğundan bağlar daha sağlamdır. O halde kimyasal türler arası etkileşimler bağın sağlamlığı temelinde güçlü ve zayıf olarak sınıflandırılabilir.
Kimyasal Türler Arasındaki Etkileşimlerin Sınıflandırılması
Kimyasal türler arasındaki etkileşimler,
- Bağlanan türlere göre
- Bağın sağlamlığına göre sınıflandırılabilir.
1. Bağlanan Türlere Göre Sınıflandırma: Atomlar arası ve moleküller arası bağlar olarak sınıflandırılır.
a) Atomlar Arası Bağlar: Aynı veya farklı tür atomlar arasındaki etkileşimler sonucunda atomlar arası bağlar oluşur. Örneğin hidroklorik asitteki H-Cl, sudaki O-H ve flor gazındaki F-F, demir elementindeki Fe-Fe, helyum gazındaki He-He gibi. Örneklerin tamamı atomlar arası bağ olmasına rağmen bu bağların hepsi güçlü veya hepsi zayıftır denilemez. Örneğin Fe-Fe atomları ve He-He atomları arasındaki bağların her ikisi de atomlar arası bağdır.Ancak aşağıdaki tablo incelendiğinde kaynama noktaları arasındaki farktan da anlaşılacağı gibi Fe-Fe atomları arasındaki bağın güçlü, He-He atomları arasındaki bağın zayıf olduğu söylenebilir. Fe-Fe atomları arasındaki çekim güçlü olduğu için demirin kaynama noktası daha yüksektir ve oda koşullarında katıdır. He-He atomları arasındaki çekim daha zayıf olduğundan kaynama noktası çok düşük ve oda koşullarında gazdır.
Kimyasal türler arasındaki etkileşimleri bağlanan türlere göre sınıflandırmak yukarıda saydığımız güçlüklere neden olduğundan bağın sağlamlığına göre sınıflandırma yapmak daha doğru olur.
2) Bağın Sağlamlığına Göre Sınıflandırma
Kimyasal türler birbirine yaklaştığında elektron bulutları ve çekirdekler arasında elektrostatik itme ve çekme kuvvetleri meydana gelir. Çekme kuvvetleri itme kuvvetlerinden büyükse güçlü etkileşimler yani kimyasal bağ oluşur. Çekme-itme kuvvetlerinin birbirine yakın olduğu durumlarda ise zayıf etkileşimler meydana gelir. Zayıf etkileşimlere de fiziksel bağ denir.
Güçlü ve zayıf etkileşimler aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:
