Judo, 19.yüzyılda Japon Jigoro Kano’nun öğretilerinden yararlanılarak geliştirildi. Ju-jitsu’nun yüzlerce yıllık tekniklerini temel alan bu yakın dövüş sporu yumruk ve tekmeyi yasaklar. Bunların yerine tercih edilen, rakibi yere sererek, çivileyerek, sıkarak ya da kilide alarak boyun eğmeye zorlamak ve ippon (nakavta denktir) almaktır. Serbest çalışma ya da randori judonun teknik ve taktiklerini öğrenmenin en iyi yoludur. Bu eğitim biçimi kasları güçlendirmenin, kalp damar sağlığını iyileştirmenin, tepki süresini hızlandırmanın ve rakibin saldırılarına karşı koyabilmek için gereken becerilerin bilenmesi için en etkili yöntem olarak düşünülür.
Boğma ve sıkma judodaki en etkili tekniklerdendir. Boğma boynun yanlarındaki karotid arterlerinden beyne giden kan akışını keser, sıkma boynun önünden hava geçişini engeller. Her iki teknik de rakibi birkaç saniyede bayıltabilir. Tokyo’daki Kodokan Judo Kurumu, judonun manevi merkezidir. Temelleri, judonun kurucusu Jigoro Kano ( 1860 — 1938 ) tarafından 1882’de atılmıştır.
Dövüş Alanı
Karşılaşma sahasının ölçüleri Uluslararası Judo Federasyonu (International Judo Federation, IJF) kurallarına göre belirlenir. Zemin, tatami adi verilen çoğunlukla 2×1 m boyutlarında koruyucu döşemelerle kaplanır ve sermelerin hızını keser. Geleneksel olarak tatami sıkıştırılmış hasırdan yapılır ancak günümüzde sıkıştırılmış köpük kullanımı daha yaygındır. Karşılaşmaların çoğu —10×10 m kadar izin verilmesine karşın— ölçüleri 8×8 m olan bir alanda yapılır. IJF kurallar; üç metrelik bir güvenli bölge gerektirir. Karşılaşma sahası, güvenlik bölgesiyle birlikte dövüş alanı olarak bilinir.
Sporcu Profili
Herkes judo yapabilir. Farklı ağırlık sınıflandırmaları vardır; boyut sınırlaması yoktur ve her iki cinsiyete açıktır. Güç can alıcıdır; ancak çeviklik ve esneklik de bir o kadar önemlidir.
Hakem: Hakem, karşılaşma sahasında durur ve dövnşü başlatrnak için “hajimer” diye bağırır. Hakem drivtişi değerlendirir ve puanların’ sayı tutanlara işaret eder. Bir anlaşmazlık olduğunda karara varmak için yan hakemlere danışır.
Kuşak Sistemi
Bir judokanın kuşağının rengi kyu-dan derecelendirme sistemindeki derecesini gösterir. Geleneksel olarak altı öğrenci derecesi (dan) ya da kyu vardır. Batı judosunda kuşak renkleri şunlardır: altıncı kyu (beyaz), beşinci kyu (sarı), dördüncü kyu (turuncu), üçüncü kyu (yeşil) ikinci kyu (mavi) ve birinci kyu (kahverengi). Kimi ülkelerde fazladan kyular ve kuşak renkleri kullanılır; Japonya’da çoğunlukla ilk kyu derecesine kadar beyaz kuşak bağlanır. 12 ileri derecenin renkleri daha tutarlıdır. İlk beş dan için siyah kuşak kullanılır. Altıncı ve sekizinci dan arasındaki judokanın seçenekleri, beyaz ve kırmızı (ya da siyah) bölmeleri olan kuşaklardır. Düz kırmızı (ya da siyah) kuşaklar, 11. dana kadar olan judokalara tanınan bir haktır. En yüksek düzey olan 12. danın kuşağı ise yeni başlayanların kullandığı beyaz kuşağın daha kalınıdır.
Skorbord
Skorbord, süreyi ve karşılaşma boyunca judokalar tarafından alınan sayılan ve yapılan ihlalleri gösterir. Judoda dört çeşit sayı vardır (bkz s. 212). Aşağıdaki skorbordun üstünde görülebilir (soldan sağa): “I” ippon’a, “W” waza-ari’ye, “Y” yuko’ya ve “K” koka’ya karşılık gelir. Judoda, skorbordun merkezindeki hartlerin yanındaki kırmızı ışıkla gösterilen iki ceza vardır. “H” hansokumake’ye (anında diskalifiye) ve “S” shido’ya denk düşer, Bir judoka dört shido alırsa, sonuç hansokumake olur.
Kurallar Ve Düzenlemeler
Judo, Uluslararası Judo Federasyonu kurallarına göre yönetilir. Yeni kurallar dinamik bir judo stiline yöneliktir —savunmaya yönelik bir stil ağır cezalandırılır.
IPPON, WAZA-ARI, YOKO, KOKA
Bir judo karşılaşmasında sayı almanın dört yolu vardır. Judoka, dövüşü bir ippon ya da buna denk düşen iki waza-ad yaparak anında kazanabilir. Düşük sayılar yoko ve kokadır. Ippon yapılamadan süre tükenirse, ikincil sayılar göz önünde tutulur.
Cezalar
Judokalardan adil ve sporun ruhuna uygun dövüşmeleri beklenir. Hatalı oyun ağır cezalandırılır. Cezalandırmanın dört kademesi: ilk shido (basitçe shido olarak bilinir) ikinci shido (chui), üçüncü shido (keikoku) ve hansokukame (diskalifiye). Cezalar eklenir ve bir sonraki daha ağır cezayla sonuçlanır, görece önemsiz dört ihlal yapan judoka diskalifiye edilebilir.
Teknik Ve Taktikler
Judoda dövüşün iki başlıca evresi vardır. Ayakta durulan, “tachi-waza” evresinde amaç hâkimiyet, güç ve hız kullanarak rakibi, sırtının üzerine düşürmektir. Yerde geçen, “ne-waza” evresinde amaç rakibi yere çivilemek ya da boyun eğmeye zorlamaktır.
Fırlatmalar
Judoka, rakibini yere düşürmek için çeşitli fırlatma teknikleri (nage-waza) kullanır. Rakibini, güçlü ve kontrollü bir fırlatmayla sırtından yere seren bir judoka, ippon yaparak karşılaşmayı anında kazanabilir. Bununla birlikte, bir karşılaşmada judokalar başa baştır, bu nedenle bir fırlatma çoğunlukla bir koka, yuko ya da waza-ari puanı alır.
Çivileme
Çivileme tutuşu (osaekomi-waza) rakibi yerde tutmayı amaçlayan bir tekniktir. Her iki omzun yere 25 saniyeden uzun bir süre temas ettiği osaekomi, ipponla sonuçlanır. Daha kısa süren tutuslar için judoka, waza-ari (20-24 sn), yoko (15- 19 sn) ya da koka (10-14 sn) kazanabilir.
Boyun Eğdirme
Pes ettirme bir eklem kilitli ya da boğma ile gerçekleştirilir. Kansetsu-waza güvenlik gerekçesiyle yarışmalarda izin verilen tek kol kilididir. Boğmalarda eşit ölçüde tehlikelidir ve shime-waza turnuvalarda yaşa ve düzeye göre sınırlandırılır.
Samuray Sporu
Judo kısmen samurayların kullandığı yakın dövüş tekniği olan jujitsudan geliştirilmiştir. Boyun eğdirmek için yapılan tutuşlarda rakibi boğmaya ya da kolunu kırmaya olanak veren duruşlara açık tek olimpik spordur.