Doğu Cephesi’nde Savaş ve Gümrü Barış Antlaşması Birinci Dünya Savaşı sürerken 1917 yılında Rusya’da çıkan ihtilal sonucunda çarlık rejimi yıkıldı. Yeni kurulan yönetim ise savaştan çekilerek Doğu Anadolu ve Kafkasya’da işgal etmiş olduğu yerleri boşalttı. Rus kuvvetlerinin çekilmesi üzerine de Kafkasya’da Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan adıyla üç yeni devlet kuruldu. Bu devletlerden Ermenistan Cumhuriyeti’nin amacı, Doğu Anadolu topraklarını içine alacak şekilde Büyük Ermenistan’ı kurmaktı. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Ermenileri bu hayallerini gerçekleştirmeleri için harekete geçiren devlet ise İngiltere oldu. İngiltere, Mondros Ateşkes Antlaşması’nın 24. maddesinde Doğu Anadolu’nun işgalini amaçlayan bir hükme yer verdi. Ayrıca Ermenilerin, Paris Barış Konferansı’na katılmalarını ve uluslararası alanda destek bulmalarını sağladı.
Ermeniler başta İngiltere olmak üzere Batılı devletlerden aldıkları desteğe güvenerek Kars ve çevresinde yaşayan Türkleri göç etmeye zorladılar. Doğu Anadolu’da bir Ermeni devleti kurulmasını öngören Sevr Antlaşması’nın imzalanmasından sonra da Türk topraklarına doğru saldırıya geçtiler. O günlerde bölgedeki tek düzenli birliğimiz Erzurum’daki 15. Kolordu idi. Bu orduya Büyük Millet Meclisi tarafından Doğu Cephesi Komutanlığına atanan Kazım Karabekir Paşa komuta ediyordu. Yandaki sayfada öz geçmişini ve milletimize yaptığı hizmetlerini okuyacağınız Kazım Karabekir, 28 Eylül 1920’de karşı taarruza geçerek Ermenilerin işgali altındaki Sarıkamış, Kars ve Gümrü’yü geri aldı. Böylece onları barış istemek zorunda bıraktı.
Ermenistan ile Büyük Millet Meclisi Hükumeti arasında 2-3 Aralık 1920’de Gümrü Barış Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma ile Kars, Sarıkamış, Kağızman, Kulp ve ığdır Türkiye’ye bırakıldı. Ermenistan Hükumeti silah ve cephanelerini Türk kuvetlerine teslim etti. Ayrıca Sevr Antlaşması’nı geçersiz saydığını ilan ederek Anadolu topraklarına yönelik taleplerinden vazgeçti. Ermenistan’a karşı kazanılan zafer düzenli birliklerimizin askeri alandaki ilk başarısıdır. Bu zaferin sonunda imzalanan Gümrü Antlaşması ise Büyük Millet Meclisinin uluslararası alanda kazandığı ilk siyasi zaferdir.