Afazi Nedir?
Afazi, beyindeki konuşma merkezlerinde meydana gelen bir hasar sonucunda konuşma, konuşulan’ anlama, adlandırma, tekrarlama, okuma veya yazma gibi becerilerin kısmen ya da tamamen kaybıdır. Beyin damar hastalıkları, beyin kanamaları, beyin tümörleri, kafa travması, enfeksiyon hastalıkları vb nedenlerle oluşur. Ayrıca bellek ve dikkat bozuklukları da eşlik edebilir. Afazi sonrası kişinin planlama, basit etkinlikleri yerine getirme, problem çözme ve karar verme becerileri de etkilenebilir.
Afazilerin Tipleri nelerdir?
Afazileri başlıca “akla” ve “tutuk” olmak üzere iki temel gruba ayırmak olanaklıdır. Bu 2 ana başlık altında pek çok farklı afazi türü belirlenmiştir. Bunlar Broca, Wernicke, kondüksiyon, global, transkortikal motor, transkortikal sensoryel, transkortikal karma, anomik, subkortikal ve çapraz afazilerdir. Afazi türlerine göre işitsel anlama, konuşma, adlandırma, tekrarlama, okuma ve yazma becerileri farklı düzeylerde etkilenmiştir. Örneğin Broca afazisi olan bir kişinin işitsel anlaması göreceli olarak korunmuşken üretebildiği sözcük sayısı ve gramer yapısı çok sınırlı olacaktır. Kişi tekrarlama, isimlendirme, okuma ve yazma becerilerini yerine getiremeyecektir. Konuşma hızı yavaş ve konuşmanın ezgisi bozuktur. Bu kişiler konuşmayı başlatmakta, cümle kurmakta, kimi zaman bazı sesleri üretmekte güçlük çekerler.
Dil bilgisi açısından ifadeleri bozuktur. Çok az sayıda sözcükle konuşurlar. Anlamaları sağlam kalmıştır. Bu nedenle depresif bir tavır sergilerler. Buna karşın akıcı afazilerden olan Wernicke afazisinde işitsel cihazı kullanan çocukların işitme kalıntilannın hem işaret hem de konuşmayla geliştirilmesi söz konusudur. Toplam iletişim terimi aslında geniş bir terimdir ve hem konuşmayı, işareti, hem de dudak okuma ve yazmayı kapsar. Ancak hangi yöntemin ne oranda kullanılması gerektiği konusunda bir standart olmaması bu yöntemin işlevsel biçimde kullanılmasını zorlaştırmaktadır.
İkidillilik yöntemi (bilingualism): işitme engellilerin eğitiminde son dönemlerde güncellik kazanan ikidillilik terimiyle kastedilen küçük yaşlarda işaret dilinin ilk dil, sözel dilin ise ikinci dil olarak öğrenilmesidir. Çocuk eğer işitme engelli bir ailede dünyaya gelmişse, çocuğun edineceği ilk dil büyük olasılıkla işaret dili olacaktır ve sonrasında sözel dili de edinirse bu dil (örneğin Türkçe) onun ikinci dili olacaktır. Eğer çocuk işiten bir ailede dünyaya gelirse, çocuğun ilk dili evde konuşulan sözel dil (örneğin Türkçe) olacaktır. Bu yöntemde, işiten bir aile konuştuğu sözel dile ek olarak işaret dilini öğrenir.